ملزومات حکومت از منظر سید لاری را میتوان در امر قضا، اجرای حدود، امر به معروف و نهی از منکر، اقامه نماز جمعه، جهاد و به طور کلی آنچه از منظر فقها «امور حسبیه» نامیده میشود، جستوجو کرد. در این نوشته به طور اجمالی این بحث را تبیین میکنیم.
یکـ امر به معروف و نهی از منکر؛ از مهمترین ملزومات حکومت، فریضه امر به معروف و نهی از منکر است. آنچه مورد اجماع همه فقهاست، وجوب این فریضه الهی است؛ با وجود این، در عینی یا کفایی بودن آن اختلاف نظر است. در کتاب «شجره طیبه» درباره سیدلاری این طور آمده است: «امر به معروف و نهی از منکر را واجب عینی میدانست و هیچ وقت از آن خودداری نمیکرد و در اجرای حدود الهیه و تعزیرات شرعیه، کوچکترین توقفی و تعطیلی روا نمیداشت و در طرفداری از حق مسامحه نمیفرمود و در کار خدا به سخن کسان گوش نمیداد و هرگز با اهل معاصی و سیهکاران بعد از اتمام حجت مداهنه نمیکرد، روی این پایه بود که لار مهد ایمان و تقوا و معدلت گشته بود و در سر تا سر آن محفل ملاهی و مناهی وجود نداشت.»(1) به هر حال از نظر سید لاری، امر به معروف و نهی از منکر بر همگان واجب عینی است که در پرتو آن میتوان جلوی ظلم و ستم را در جامعه گرفت و حاکمیت قانون خدا را استقرار بخشید.(2)
دوـ اقامه حدود در عصر غیبت؛ از دیگر ملزومات حکومت از نگاه فقهای دوره مشروطیت بحث اقامه حدود الهی است. در این زمینه و از جمله مسائل بحثانگیز اساسی این دوره، دو مسئله به چشم میخورد؛ یکی اینکه آیا حدود شرعی در غیبت امام زمان باید اجرا شود یا نه؟ و دیگری اینکه در صورت اجرا، قدرت اجرایی با کیست؟
سیدلاری در مقابل بعضیها که معتقدند اجرای حدود در زمان غیبت امام عصر(ع) تعطیل خواهد بود و آن را مخصوص به امام معصوم یا کسی که امام او را مستقیماً برای این کار نصب کرده، میدانند، رد میکند و اجرای حدود را در عصر غیبت لازم و ضروری دانسته و معتقد است آیات متعدد قرآنی از جمله آیه دوم سوره نور، آیات 38 و 45 سوره مائده و آیات 179 و 194 سوره بقره مؤید آن است که اجرای حدود محدود به زمان خاص (زمان حضور امام) نمیشود و برای همه زمانها ضروری است. در پاسخ به مسئله دوم، به اعتقاد لاری، روایات و احادیث مبین آن است که اجرای حدود مخصوص حاکم است و هیچکس حق مخالفت و معارضه با آن را ندارد: «چنانچه ولایت کلیه اجرای حدود شرعیه و سیاسات الهیه و احکام تکلیفه از هر جهت حق حقیقت حاکم شرع عادل است لاغیر و کسی را حق مخالفت و معارضه نیست.»(3)
بنابراین، از دیدگاه سیدلاری جلوگیری از فساد، امور حرام، هرج و مرج و حفظ جان و مال و ناموس مردم مصلحتی است که مختص به زمانی خاص نیست؛ از همین رو، ضرورت مقابله با کسانی که تعدی و تجاوز به حقوق مردم میکنند، امری ضروری و اجتنابناپذیر است و این اقدام فقط باید به وسیله حاکمان عادل یا نمایندگان و نواب آنها اجرا شود و از نظر سید لاری، نماینده حاکم عادل در عصر غیبت، فقیه جامعالشرایط است.
منابع در دفتر نشریه موجود است.